حبس تعزیری ]چیست

تعزیر به مجازات‌هایی از قبیل حبس، جزای نقدی و شلاق گفته می‌شود که میزان و نوع آن در شرع مشخص نشده است بلکه حاکم (یعنی قانون‌گذار) حسب مورد نوع و میزان آن را تعیین می‌کند. یک نکته مهم در خصوص این نوع مجازات آن است که میزان مجازات تعزیری نمی‌تواند از مجازات‌های حدی بیشتر باشد.

حبس تعزیری یکی از مجازات‌های تعزیری است که میزان آن در شرع مشخص نشده است و تعیین میزان آن با قانون‌گذار است اما در هر صورت، میزان آن نباید از مجازات‌های حدی بیشتر باشد. در میان مجازات‌های حدی فقط یک نوع حبس وجود دارد که عبارت است از حبس ابد. برای نمونه یکی از مجازات‌های جرم محاربه، حبس ابد است؛ یعنی افرادی که با در دست گرفتن سلاح و با قصد ایجاد ترس و وحشت در میان مردم امنیت جامعه را برهم می‌ریزند، مرتکب جرم محاربه شده‌اند و طبق قانون، قاضی می‌تواند آنها را به حبس ابد محکوم کند. بر این اساس میزان حبس تعزیری باید کمتر از حبس ابد باشد و حبس ابد نمی‌تواند به عنوان حبس تعزیری درنظر گرفته شود. برای مثال طبق ماده‌ی ۷۱۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، هرگاه راننده در اثر بی‌احتیاطی موجب قتل غیرعمدیِ فرد دیگری شود، به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌شود. در این مورد که حبس از انواع حبس‌های تعزیری است، قاضی می‌تواند فرد را یا به شش ماه حبس، یا سه سال حبس یا برای مدتی میان این دو مثلا دو سال محکوم کند اما نمی‌تواند او را به بیش از سه سال یا کمتر از شش ماه حبس محکوم کند.

اصحاب دعوا در اولین جلسه داد رسی

جلسه اول دادرسی، جلسه‌ای است که اصحاب دعوی با لحاظ مهیا بودن موجبات قانونی رسیدگی به دعوا، برای اولین بار استدلال خود را در قالب ادعا و دفاع در معرض دید قضاوت دادرس قرار می‌دهند. اولین جلسه دادرسی برای اصحاب دعوا دارای مزایایی است که سایر جلسات فاقد این ویژگی است. قانونگذار در این جلسه، برای طرفین دعوی حقوق و تکالیفی را مقرر نموده است که عدم اعمال این حقوق، سبب از دست دادن آنها و عدم اجرای تکالیف مقرر، گاهی سبب ابطال دادخواست و گاهی سبب خروج یک دلیل از عداد دلایل خواهان یا خوانده می‌شود. از جمله احکام ویژه جلسه اول برای خواهان افزایش خواسته و تغییر آن، تعرض به اصالت اسناد و ارائه اصول اسناد و غیره است. اعتراض به بهای خواسته، طرح ایرادات، طرح دعوای متقابل و غیره از جمله احکام ویژه جلسه اول برای خوانده است. در برخی از مواد قانون آیین دادرسی مدنی، قانونگذار از عبارات مبهمی برای تعیین مهلت اعمال این حقوق و تکالیف استفاده نموده است. از جمله این عبارات، عبارت «تا اولین جلسه دادرسی» است که در برخی مواد قانونی بکار رفته است. 

تفاوت طلاق خلع و طلاق به علت عسر­و­حرج زن

بین طلاق خلع با طلاق ناشی از عسروحرج تفاوت وجود دارد. در طلاق خلع، زن به واسطه‌ی کراهتی که از شوهر دارد در مقابل مالی که به وی می‌دهد طلاق می‌گیرد، صدور حکم و اجرای صیغه‌ی طلاق خلع بدون رضایت مرد و صرفا به تقاضای زن، فاقد وجاهت شرعی و قانونی است؛ زیرا مرد باید بذل و بخشش زن را بپذیرد و حاضر باشد در قبال آن بخشش زن خود را طلاق بدهد و چنانچه مرد قبل از اجرای صیغه‌ی طلاق با رد آنچه که بذل شده از طلاق همسر خود منصرف شود نمی‌توان زن را مطلقه نمود و نیز اگر زن در مدت عده به آنچه بذل نموده رجوع کند طلاق خلع تبدیل به طلاق رجعی می‌شود و مرد نیز می‌تواند و حق دارد که به زن رجوع کند، ولی طلاقی که به علت عسروحرج زن باشد باعث صدور حکمِ اجبارِ مرد به طلاق می­‌شود بدون آنکه به بخشش مالی از طرف زن نیاز باشد. بنابراین نیازی به بذل مال از ناحیه‌ی زن نیست که موضوع پذیرش یا عدم­ پذیرش آن توسط مرد پیش بیاید، در این حالت چنانچه مرد حاضر به طلاق نشود دادگاه می‌تواند او را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار ممکن نباشد، زن به اذن قاضی و با حکم دادگاه طلاق داده می‌شود. طلاق به علت عسر و حرج زن، بائن است و به هیچ وجه برای مرد حق رجوع نیست.

به بیان ساده‌تر در طلاق خلع اگر زن به بخشش خود رجوع نماید طلاق بائن تبدیل به طلاق رجعی می­‌شود و برای مرد حق رجوع در مدت عده حاصل می­‌شود اما طلاق به واسطه‌ی عسر­و­حرج زن قطعی و لازم­‌الاجراست و مرد به هیچ وجه حق رجوع ندارد.

مواردی عسرو­­حرج تلقی می‌­شود

. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت ۶ ماه‌ متوالی (یعنی مرد پشت سر هم به مدت ۶ ماه حضور نداشته­ باشد) یا ۹ ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر­ موجه‌ (یعنی مرد ۹ ماه از ۱۲ ماه سال حضور نداشته باشد)؛

۲. اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر یا ابتلای وی به‌ مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد­ آورد؛

۳. محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر؛

۴. ضرب­‌وشتم یا هر­گونه سوء­رفتار مستمر زوج که عرفا با توجه‌ به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد؛

۵. ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌­العلاج روانی یا هرعارضه‌ی صعب‌­العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل کند. (مراد از بیماری صعب­‌العلاج آن دسته از بیماری‌­هاست که به آسانی درمان نشوند و معالجه‌ی دشواری داشته‌ ­باشند.)

لازم به توضیح است که موارد ذکر شده در این ماده تمثیلی است و اگر زن به دلایلی غیر از موارد بیان شده در قانون در عسر­و­حرج و سختی باشد می‌­تواند با اثبات آن در محضر دادگاه درخواست طلاق کند.

حق رجوع بعد طلاق چیست و چه آثاری دارد

مراد از حق رجوع در طلاق رجعی آن است که مرد می‌­تواند در مدت عده بدون آنکه نیاز به عقد مجدد باشد با هر لفظ یا عملی به همسر خود بفهماند که او را مجددا به همسری خود پذیرفته ­است مشروط بر آنکه قصد رجوع داشته­ باشد. در واقع قانون­گذار ایران قصد رجوع را شرط اساسی در برقراری مجدد رابطه‌ی زناشویی قرار­داده تا امکان سوءِ­استفاده از زن مطلقه را از بین ­ببرد. و منظور از قصد­ رجوع آن است که مرد اراده‌ی واقعی مبنی بر از سر­گیری رابطه‌ی زناشویی و تشکیل مجدد خانواده‌ی خود را داشته باشد و بخواهد مجددا با همسر مطلقه‌ی خود زندگی ­کند. بنابراین اگر مرد قصد رجوع نداشته حتی اگر عملی انجام­ بدهد که نشان از رجوع باشد (مثل لمس کردن دست همسر خود یا بغل کردن وی) قانونا و بنابر نظر اکثر فقها رجوع واقع نشده ­است. علت اینکه در مدت عده‌ی طلاق رجعی، رجوع نیازمند عقد جدید نیست آن است که زن مطلقه‌ی رجعیه [در طلاق رجعی به زن مطلقه، مطلقه‌ی رجعیه گفته می‌شود] در در حکم زوجه است و تمام آثار زوجیت برپاست تا آنجا که قانون مدنی بیان کرده در عده‌ی طلاق رجعی زن حق نفقه دارد و مرد مکلف است نفقه‌ی زن خود را پرداخت کند و چنانچه از پرداخت نفقه امتناع کند زن قانونا می‌­تواند از او شکایت کند. (ترک انفاق جرم تلقی می‌شود و ۶ ماه تا دو سال حبس تعزیری دارد.)

مرد می‌­تواند به دو طریق به زن خود رجوع کند:

1. حرفی بزند و با همسر خود مصالحه کند مثل گفتن جمله‌ی دوستت دارم.
2. فعلی انجام­ بدهد که نشان از بازگشت به زندگی باشد، مثل آنکه دست همسر خود را بگیرد یا روسری او را از سر در­آورد.

عده‌ی طلاق رجعی چه آثار و احکامی دارد

عده‌ی طلاق رجعی (۳ طهر) مهلتی را در اختیار طرفین قرار می­‌دهد که به زندگی خود و فرزندان‌شان بیندیشند و از وقوع اتفاق‌های ناگوار در آینده جلوگیری کنند؛ به همین دلیل است که قانون­گذار به شوهر اجازه داده که در صورت پشیمانی از قطع رابطه‌ی زناشویی به همسر خود رجوع کند و اثر طلاق را از بین ­ببرد. قرآن کریم در آیه‌ی ۲۲۸ سوره بقره فلسفه‌ی عده را فراهم کردن امکان بازگشت شوهر به زن در طلاق رجعی بیان کرده ­است. در عده‌ی طلاق رجعی تمام آثار زوجیت برپاست و طرفین همچنان با یکدیگر محرم هستند و در صورتی که زن در هنگام عده با مردی ازدواج کند ازدواج آنان باطل است و در صورت عالم بودن از حکم عده، ازدواج و رابطه‌ی آنها با یکدیگر برای همیشه حرام می­‌شود. در این مدت شوهر باید به زن نفقه بدهد، و در صورت مرگ یکی، دیگری از او ارث می‌برد.

عده چیست؟

عده عبارت­ است از مدتی که تا پایان یافتن آن، زنی که عقد نکاح او منحل شده­ است، نمی‌تواند شوهر دیگری اختیار کند. به بیان ساده عده مدتی ­است که در آن زنی که از همسرش جدا شده برای اطمینان از نداشتن فرزندی از همسر خود (پاک بودن رحم خود) و احترام به رابطه‌ی زناشویی سابق، حق ازدواج مجدد را از دست می‌­دهد. این مدت با توجه به نوع پایان ازدواج (مرگ شوهر، فسخ نکاح یا طلاق)، نوع ازدواج (دائم یا موقت) و بارداری یا عدم بارداری زن متفاوت است که مختصرا به آنها اشاره می‌کنیم.

• عده‌ی طلاق در عقد دائم ۳ طهر است. طهر در لغت به معنای پاکی است و به روزهای پاکی زن از حیض و نفاس ایام طهر می­‌گویند، بنابراین در عده‌ی طلاق، زن باید ۳ پاکی بر خود ببیند تا عده‌ی او به اتمام برسد. (حیض خونریزی ماهیانه زنان در ایام خاص و نفاس خونریزی بعد از فارغ شدن زن از بارداری است.)
• عده‌ی زن حامله چه عقد موقت باشد چه دائم تا زمان وضع حمل است.
• عده‌ی وفات چه در عقد دائم و چه در عقد موقت در هر حال ۴ ماه و ده روز است. مگر اینکه زن حامله باشد که در این صورت عده‌ی وفات تا زمان وضع حمل است.

انواع طلاق

مطابق با ماده‌ی ‌۱۱۴۳ قانون مدنی ایران طلاق بر دو نوع است: طلاق بائن و طلاق رجعی.

طلاق رجعی

طلاق رجعی نوعی از طلاق است که در مدت عده برای مرد حق رجوع وجود دارد. در ادامه با تعریف عده و رجوع آشنا خواهیم شد.

طلاق بائن 

طلاق بائن آن است که در مدت عده برای مرد حق رجوع وجود ندارد. بنابراین رابطه‌ی زوجیت قطع شده و زن در حکم زوجه نیست، زن و مرد بر هم حرام می‌­گردند، زن حق نفقه ندارد و چنانچه یکی از طرفین در مدت عده فوت کند دیگری از او ارث نمی‌­برد. و اگر مرد بخواهد مجددا با آن زن ازدواج کند باید عقد جدیدی جاری شود.

امکان تعیین مهریه به صورت تعهد خرید ملک

می‌توان تعهد خرید ملک به صورت موجل را به عنوان مهریه در سند نکاحیه که یک سند رسمی است، قرار داد.

البته برای تعیین چنین مهریه‌ای لازم است مشخصات و بخصوص مساحت و اوصاف ملکی که تعهد به خرید آن در زمان آینده می‌شود، در سند نکاحیه ذکر شود تا در آینده با توجه به اوصاف، بتوان آن را مطالبه کرد.

حبس ناشی از مجرمیت و محکومیت‌ مالی(مهریه)

«حبس ناشی از مجرمیت»، «حبس ناشی از محکومیت‌های مالی» تا روز پرداخت محکومٌ‌به مهریه یوم الاداء ادامه خواهد داشت مگر اینکه محکومٌ‌علیه (زوج) بتواند به هر طریقی رضایت محکومٌ‌له (زوجه) را اخذ کرده یا اینکه اعسار خود را ثابت کند.
البته باید گفت که این مقررات تا میزان مهریه به اندازه 110 سکه بر اساس ماده 22 قانون حمایت خانواده، قابل استناد است و اگر زوج بتواند به میزان 110 سکه از مهریه را پرداخت کند، به نسبت مازاد بر آن، امکان حبس وی تحت هیچ شرایطی وجود ندارد.

در سال‌های اخیر به دلیل کاهش بسیار ارزش پول ملی کشور ما، مقرر شد در مهریه‌هایی که وجه نقد هستند، مهریه به نرخ روز و با معیارهایی خاص محاسبه شود. شاخص تعیین مهریه به نرخ روز، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بر مبنای تورم تعیین و طبق آن، مهریه زنان محاسبه می‌شود و افرادی که قصد دریافت مهریه خود را دارند، آن را نه بر اساس سال تعیین که به نرخ روز دریافت خواهند کرد.
همچنین بسیاری از افراد، سکه را جایگزینی برای وجه نقد قرار دادند چرا که ارزش و قیمت آن همواره در حال افزایش است. علاوه بر سکه، ملک نیز مالی است که ارزش آن کاهش نیافته بلکه افزایش می‌یابد و می‌توان آن را به عنوان مهریه قرار داد.